Zmiany wprowadzone gruntowną nowelizacją Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wymuszają zamknięcie około 300 składowisk odpadów w całej Polsce. Wszystkie składowiska odpadów komunalnych, które nie uzyskają statusu RIPOK-u lub zastępczego RIPOK-u, muszą zostać zamknięte, ponieważ nie spełniają unijnych wymagań dla instalacji do unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Z problemem zamknięcia i rekultywacji składowisk musi zmierzyć się wiele polskich gmin.

Pomysł na rekultywcję 

Ciekawe rozwiązane pojawiło się w województwie kujawsko-pomorskim. 21 gmin we współpracy z jednym ze związków międzygminnych oraz urzędem marszałkowskim opracowało projekt o nazwie ,,Rekultywacja składowisk odpadów w województwie kujawsko-pomorskim na cele przyrodnicze”. W ramach projektu zostanie przeprowadzona rekultywacja aż 22 składowisk odpadów komunalnych z poszczególnych gmin, o łącznej powierzchni 23,7 ha. Dla wszystkich składowisk biorących udział w projekcie wydano decyzje dotyczące ich zamknięcia. Przedsięwzięcie zostanie sfinansowane ze środków własnych gmin, dotacji Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu oraz środków Funduszu Spójności, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Całkowity koszt realizacji Projektu oszacowano na ponad 27 milionów złotych. Dofinansowanie z Funduszu Spójności pokryje aż 85% tej kwoty. Wsparcie finansowe uzyskano w ramach ogłoszonego przez Ministerstwo Środowiska konkursu, dotyczącego rekultywacji składowisk odpadów komunalnych.

Po co rekultywować?

Zagospodarowanie terenów zamykanych składowisk stanowi zwykle duży problem, ponieważ nie dopuszcza się na nich stawiania budynków nawet przez 30 lat po ich zamknięciu. Stąd pomysł na tworzenie ścieżek edukacyjnych, które po latach będzie można przekształcić w tereny rekreacyjne. Rekultywacja ma na celu przede wszystkim przywrócenie funkcji przyrodniczej oraz wartości użytkowych terenom składowisk. W dalszej perspektywie na obszarach starych składowisk utworzone zostaną ścieżki edukacyjne o tematyce proekologicznej dostępne zarówno dla mieszkańców regionu, jak i turystów. Wyzwaniem będzie takie ukształtowanie terenu, aby możliwe było odtworzenie funkcjonalnej warstwy glebowej o jakości zgodnej ze standardami dla biologicznej rekultywacji składowiska, poprawa ekologicznych funkcji terenu oraz przywrócenie bioróżnorodności i tradycyjnego krajobrazu. 

Jak wygląda rekultywacja składowisk

Rekultywacja jest procesem trudnym – wymaga opracowania projektu, wykonania prac ziemnych, a w efekcie końcowym stworzenie od podstaw funkcjonalnego ekosystemu na niełatwym podłożu. Cały proces trwa nawet kilkadziesiąt lat! W pierwszym etapie prac uporządkowany zostanie teren składowisk. Następnie przygotowana zostanie warstwa izolacyjna, na której należy utworzyć warstwę urodzajnej gleby. Pierwszymi gatunkami, jakie zasiedlą zamknięte składowiska będą trawy. Z czasem, samoistnie zaczną pojawiać się kolejne rośliny – krzewy, czy pojedyncze drzewa. Po kilku latach zostaną nasadzone sadzonki sosny zwyczajnej, aby przyspieszyć proces tworzenia w pełni funkcjonalnego lasu. Całe siedlisko będzie monitorowane do momentu, kiedy będzie można uznać że rośliny rozwijają się prawidłowo.

Przedsięwzięcie ma także przyczynić się do integracji gmin z terenu województwa kujawsko-pomorskiego oraz stworzenia spójnego systemu Regionów Gospodarki Odpadami Komunalnymi.

Rekultywacja poszczególnych składowisk objętych programem ruszyć jeszcze w tym roku.