We wtorek 14 marca Parlament Europejski debatował m.in. nad wnioskami w sprawie zmian dyrektyw o odpadach, składowaniu odpadów oraz opakowaniach i odpadach opakowaniowych. Proponowane zmiany zakładają znaczne podniesienie poziomów recyklingu i ponownego użycia odpadów komunalnych oraz opakowaniowych, a także obniżenie ilości składowanych i spalanych odpadów.
Unijne pomysły na wdrożenie gospodarki w obiegu zamkniętym
Największym wyzwaniem dla wszystkich państw europejskich jest poszukiwanie nowych źródeł surowców. Nadzieje pokładane są głównie w odzyskiwaniu ich z odpadów. Receptą ma być tzw. gospodarka w obiegu zamkniętym. Dodatkowymi bodźcami skłaniającymi do poprawy gospodarowania odpadami w Unii jest konieczność zwiększenia ochrony i poprawy, jakości środowiska naturalnego oraz ochrony zdrowia ludzkiego. Działania te nie powinny jednak hamować, a wręcz wspierać dalszy rozwój gospodarczy. Pomysłów na osiągnięcie tych celów jest wiele, m. in. proponuje się wprowadzenie lub podniesienie podatków bądź opłat za spalanie i składowanie odpadów, objęcie niską lub zerową stawką VAT naprawy, materiałów do naprawy i sprzedaży używanych produktów, wprowadzanie systemów opłat proporcjonalnych do ilości wyrzucanych odpadów (PAYT – pay-as-you-throw), czy rozszerzenie zakresu systemów odpowiedzialności producenta na nowe strumienie odpadów.
Składowanie ograniczyć do zera
Wrogiem gospodarki w obiegu zamkniętym jest m.in. składowanie odpadów w związku, z czym Parlament skupia się na maksymalnym ograniczeniu składowania przez wprowadzanie kolejnych restrykcji. Docelowo od 1 stycznia 2031 r. na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne miałyby być składowane tylko tzw. odpady resztkowe definiowane jako „odpady będące wynikiem procesu przetwarzania lub odzysku, w tym recyklingu, w których przypadku niemożliwy jest dalszy odzysk, w związku, z czym zachodzi konieczność ich unieszkodliwienia”. Ponadto do 2030 r. ilość składowanych odpadów komunalnych ma zostać zmniejszona do 5% całkowitej ilości wytwarzanych odpadów komunalnych. Państwo członkowskie mogłoby złożyć wniosek o przedłużenie tego terminu o dodatkowe pięć lat, jeżeli w 2013 r. na składowiska trafiło ponad 65 % jego odpadów komunalnych.
Odpady komunalne do recyklingu
Głównym celem gospodarki w obiegu zamkniętym jest zawrócenie do obiegu możliwie największej ilości zużytych produktów i opakowań. W tym celu Unia stawia m. in. na mechanizmy takie jak utrata statusu odpadu. Na szczeblu unijnym lub krajowym mają zostać dopracowane przepisy w tym zakresie, które pozwolą na zastosowanie procedury utraty statusu odpadu przynajmniej w odniesieniu do kruszyw, papieru, szkła, metalu, opon i tekstyliów. Mobilizowani mają być także producenci poprzez tzw. rozszerzoną odpowiedzialność producenta. Mają oni odpowiadać np. za celowe pogarszanie jakości produktów tak, by ich czas użytkowania był możliwie najkrótszy, a koszt naprawy nieopłacalny. W kręgu zainteresowania pozostają także odpady żywnościowe. Unia proponuje zmniejszenie ilości odpadów spożywczych o 30 % do 2025 r. i o 50 % do 2030 r. Wszystkie działania mają ostatecznie przyczynić się do osiągnięcia ambitnego celu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych na poziomie 60 % do roku 2025 i co najmniej 70 % do roku 2030.
Dobre wrogiem lepszego
Unia przypomina także, że jeszcze niedawno wychwalane spalarnie odpadów czy instalacje do mechaniczno–biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych nie są już pożądanymi sposobami przetwarzania odpadów. Ich zasadnicze zalety, czyli możliwość zagospodarowania tzw. frakcji resztkowej nie stanowią już priorytetów w gospodarowaniu odpadami. Obecnie infrastruktura oparta o tego typu instalacje nie pozwoli, a wręcz utrudni poszczególnym państwom, które poczyniły inwestycje w tego typu instalacje, osiągnięcie wyśrubowanych poziomów recyklingu, czy ponownego użycia.
Opakowania do poprawki
Także opakowania zostały objęte podwyżkami poziomów odzysku i recyklingu. Co więcej zaproponowano ustanowienie odrębnych poziomów dla ponownego użycia odpadów opakowaniowych. Oczywiście wszystko należy robić „z głową”, dlatego przedstawiciele Parlamentu Europejskiego podkreślają, że są przypadki jak np. usługi gastronomiczne gdzie opakowanie jednorazowego użytku bywają niezbędne do zagwarantowania higieny żywności oraz zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów. Państwa członkowskie powinny brać to pod uwagę i raczej propagować zwiększenie recyklingu takich opakowań niż ich ponownego użycia. Proponuje się, aby do 2030 r. do ponownego użycia trafiało, co najmniej 10% wagowo wszystkich odpadów opakowaniowych, z kolei do recyklingu ma trafiać aż 80% wagowo wszystkich powstałych odpadów opakowaniowych. Podniesione mają być także poziomy recyklingu dla poszczególnych rodzajów opakowań. Do 2025 r. poziomy te mają wynieść: 60% dla tworzyw sztucznych, 65% dla drewna, 80% dla metali żelaznych, aluminium i szkła, a 90 % dla papieru i tektury. Do 2030 r. niektóre poziomy miałyby jeszcze wzrosnąć do 80% dla drewna i do 90% dla metali żelaznych, aluminium i szkła.
Przedstawione na wtorkowej debacie sprawozdania dotyczące wniosków o zmianę poszczególnych dyrektyw będą dalej przedłożone do dyskusji z przedstawicielami Państw członkowskich.
Źródło: europarl.europa.eu
Zdjęcie: własne